Kütüphaneciler İnternet Arşivinin yanında yer almalı (görüş)

San Francisco’da kar amacı gütmeyen bir kütüphane olan İnternet Arşivi, modern çağın en önemli kültürel kurumlarından biri haline geldi. 1996’da World Wide Web’i arşivlemek ve korumak için cüretkar bir girişim olarak başlayan şey, geniş bir kütüphane “tüm bilgilere evrensel erişim” sağlama misyonuyla tümü dijitalleştirilmiş ve çevrimiçi olarak erişilebilen kitaplar, müzik kayıtları ve televizyon şovları.

Şu anda, biz önemli bir aşama içinde telif hakkı ihlali davası pandeminin başlangıcından bu yana arşivin temel programlarını kapatmaya çalışan dünyanın en büyük kâr amacı güden dört yayıncısının getirdiği, halen beklemede olan İnternet Arşivine karşı. Kütüphanelerin ve her yerdeki kütüphane kullanıcılarının iyiliği için, umalım ki başarılı olamazlar.

Muhtemelen İnternet Arşivini duymuşsunuzdur. Geri Dönüş Makinesi, dünyanın dört bir yanından milyarlarca web sayfasını arşivleyen. 41 milyon sayısallaştırılmış kitap ve metin içeren ve ödünç alınabilecek üç milyondan fazla kitap içeren diğer olağanüstü koleksiyonlarına çok az kişi aşinadır. Bunu mümkün kılmak için İnternet Arşivi şunları kullanır: olarak bilinen bir uygulama “kontrollü dijital kredi,” “bir kütüphanenin bir kitaba sahip olduğu, onu dijitalleştirdiği ve her defasında bir kullanıcıya ya fiziksel kitabı ya da dijital kopyayı ödünç verdiği.”

Yüksek Öğrenimde 40.000’den Fazla Kariyer Fırsatını Arayın
2.000’den fazla kurumun en iyi yüksek öğrenim yeteneklerini işe almasına yardımcı olduk.

Tüm açık pozisyonlara göz atın »

Milyonlarca insanın ihtiyaçlarına hizmet eden inanılmaz kütüphane koleksiyonlarına rağmen, Hachette Book Group, HarperCollins Publishers, John Wiley & Sons Inc. ve Penguin Random House, İnternet Arşivinin gerçek bir kütüphane olmadığını iddia ediyor.

Kâr amacı gütmeyen kuruluştan milyonlarca dolar çıkarabilecek olan İnternet Arşivi’ne karşı açtıkları davada, yayıncılar iddia İnternet Arşivinin “halkı kötü bir şekilde yanılttığını ve kütüphanelerin sahip olduğu ve meşru olarak kazandığı iyi niyeti cesurca kötüye kullandığını” söyledi. Onlara göre, arşivin “kendisini bir kütüphane olarak markalama çabaları”, insanları “sahte bir şekilde yanıltma”, telif hakkı yasasını atlatma ve yayıncıların e-kitap pazarından elde edebilecekleri karı sınırlama planının bir parçasıdır. İnternet Arşivini bir “korsan sitesi” ve iş modelini “asalak ve yasa dışı” olarak tanımlıyorlar ve kontrollü dijital ödünç vermeyi “telif hakkı yasasının çok dışında, icat edilmiş bir paradigma” olarak nitelendiriyorlar.

İnternet Arşivi ise, tartışır kontrollü dijital ödünç verme uygulamasının telif hakkı yasası kapsamında adil kullanım oluşturduğunu ve “kütüphanelerin on yıldan fazla bir süredir CDL’yi şu veya bu biçimde uyguladığını ve bugün yüzlerce kütüphanenin bunu dijital olarak kitap ödünç vermek için kullandığını” iddia ediyor.

İnternet Arşivinin bir kütüphane olarak tanımlanmaması yayıncılar için neden bu kadar önemli? Öncelikle Kongre, kütüphanelerin telif hakkı sistemimizde oynadıkları değerli rolü uzun süredir kabul ettiği ve çalışmaları için yasada özel izinler yarattığı için. Bu davada, yayıncılar İnternet Arşivini kendi şartlarına göre yeniden tanımlamaya çalışıyorlar ve bunu yaparak, diğer binlerce kütüphanenin materyalleri kullanıcılarımıza ödünç vermek ve yaymak için kullandığı aynı yasal araçlardan yararlanma yeteneğinden mahrum kalıyorlar.

İnternet Arşivinin bir kütüphane olmadığı argümanı yanlıştır. Bu argüman kabul edilirse, sonuçlar ülke çapında dijital kütüphanelerin gelecekteki gelişimini tehlikeye atacaktır. İnternet Arşivi, on yıllardır ortaya çıkan en önemli özel kütüphanedir. İnternetin ortaya çıkışından itibaren yaratılan yegane büyük hafıza kurumlarından biridir. Yaşadığımız teknolojik devrime yanıt olarak kasıtlı olarak inşa edilmiş modern bir kültür kurumudur ve olmaya devam etmektedir.

Kitaplıklar koleksiyonlar, hizmetler ve değerler tarafından tanımlanır. İçinde Kütüphanecinin Listeler Kitabı (ALA, 2010), George M. Eberhart şu tanımı sunar: “Kütüphane, (1) uygun fiziksel, dijital, bibliyografik veya entelektüel erişim sağlayan (2) bilgi uzmanları veya diğer uzmanlar tarafından düzenlenen çeşitli biçimlerdeki kaynakların bir koleksiyonudur. ve (3) çeşitli izleyicileri eğitme, bilgilendirme veya eğlendirme misyonuyla (5) ve bireysel öğrenmeyi teşvik etme ve bir bütün olarak toplumu ilerletme hedefiyle hedeflenen hizmetler ve programlar sunmak (4).

İnternet Arşivi tüm bu özelliklere sahiptir. İçeriği tamamen dijital biçimde mevcut olan türünün tek örneği bağımsız bir araştırma kütüphanesidir. Önemli fiziksel ve dijital koleksiyonları benzersizdir. Kütüphanecileri ve diğer bilgi profesyonellerini istihdam eder. İlgilenen tüm okuyuculara açıktır. World Wide Web’de tezahür ettiği şekliyle bilgilerin ve çağdaş söylemin arşivlenmesini desteklemek için akran kütüphaneleriyle işbirliği yapar. Koleksiyonlarına bağlı aktif bir araştırmacı topluluğuna sahiptir. Ayrıca, yüzlerce eş kitaplık için etkileşimli, duyarlı, kaynak paylaşımlı bir iş ortağıdır. Aynı zamanda, varlıklarını dünya çapındaki diğer kütüphanelerle paylaşarak, artık kütüphaneler arası ödünç verme sisteminin ayrılmaz bir parçasıdır. Tüm kütüphanelerin temel değerlerini paylaşır: koruma, erişim, mahremiyet, entelektüel özgürlük, çeşitlilik, yaşam boyu öğrenme ve kamu yararı. Ve tüm bunları, kar amacı gütmeyen, misyon odaklı bir kuruluş olarak ticari bir amaç gütmeden yapıyor.

İnternet Arşivi ile çalışan veya sunduğu birçok olanaktan yararlanan bizler, kuruluşu uzun süredir emsal olarak görmüşüzdür. İnternet Arşivi, bir kütüphanenin misyonunu, birkaç on yıl önce ancak hayal edebileceğimiz şekillerde yerine getiriyor.

Yayıncıların açtığı davaya karşı savunma yapamayız. Bununla birlikte, kütüphanelerin yaptığı gibi kitap satın alma, koruma ve ödünç verme hakkı için mücadele eden İnternet Arşivi’nin yanında yer alabiliriz.